Kamber, Kaster Toe in – Toe out Nedir?

Kamber, kaster ve toe açıları araç dinamiği ile ilgilenenler için pek yabancı olmadıkları kavramlardır. Bu açılar aracımızın yol üzerindeki güvenliğini ve lastik ömrünü belirleyen en büyük etkendir. Bu açıların kullanımına göre optimum ayarlanması ile araç sürüş kabiliyetleri arttırılabilir.

Kamber

Kamber, kaster ve toe arasında en çok tartışılan ve anlaşmazlığa yol açan kamber açısıdır. Taşıtın ön tekerleklerine önden bakıldığında düşey eksene göre, tekerleğin üst kısmının aracın merkezine ya da dışarı doğru eğimine kamber açısı denir. Tekerleğin üst kısmı dışa doğru belirli bir açı ile eğim yapıyorsa pozitif kamber, içe doğru eğimli bir açı yapıyorsa negatif kamber olarak adlandırılmaktadır.

Görünüm olarak negatif kamber açısı daha havalı olduğu için , genel itibari ile daha popüler olsa da, bu açının pozitif ve negatif olmasının bazı avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır. Negatif kamber açısı ile ayarlanmış olan bir ön düzen geometrisi, kullanıcıya dönüşlerde yüksek yol tutunma kabiliyeti kazandıracaktır. Ancak negatif kamber açısı düz yolda yapılan sürüşlerde kontak bölgesini küçülttüğü için tutunmayı azaltacaktır.

Ayrıca negatif kamber açısı uygulandığında tekerler birbirine doğru bir kuvvet oluşturmaktadır. Bu kuvvet her iki tekerlekte zemine bastığında birbirini dengelemektedir. fakat tekerleklerden biri ile yol arasındaki temas kesildiğinde, kuvvetin dengelenmesi bozulduğundan araç, yerden teması kesilen tarafa doğru kayma eğilimi gösterecektir.

Kamber açısının sıfır  yapılması aracın düz yolda ilerlerken yerle temasını güçlendirebilecektir fakat, bu şekilde yapılan bir ayarlama  dönüşlerde tekerlekler üzerinde yüksek aşınmaya neden olacaktır.

Optimum kamber açısının seçimi kullanış şekline çok bağlıdır.Örneğin bir arazi aracında pozitif kamber açısı verilerek araç direksiyonun daha ağır tepki vermesi ve aracın daha düz bir şekilde yol alması sağlanır. Şehir içi araçlarında ise gerek tekerlek aşınması düşünülerek gerekse yol tutunması düşünerek negatif kamber açısı verilerek ayarlama yapılmaktadır. 

Kaster

Taşıt tekerleklerine yandan bakıldığında görülen, aks piminin veya alt ve üst salıncak rotillerini birleştiren doğrunun taşıtın önüne veya arkasına doğru yaptığı eğime kaster denir. Tekerleğe yan tarafından bakıldığında pimin üst kısmının arkaya doğru eğimi “Pozitif Kaster“, tersi ise “Negatif Kaster” olarak adlandırılır. Günümüz taşıtlarında her iki duruma da rastlamak mümkündür.

Genel itibari ile pozitif kaster açısı arasında yüksek hızlarda daha stabil davranmasını sağlamaktadır. Ayrıca pozitif olarak verilen kaster yol üzerinde daha kolay direksiyon kabiliyeti sunmaktadır.

Şehir içerisinde kullanılan birçok araçta, cross – kaster şekilde bir kaster açı düzeni bulunmaktadır. Bu düzen sayesinde, sürücü araç direksiyon kabiliyetini kaybettiğinde aracın sağa doğru yönelmesi sağlanır. Bu sayede aracın karşıdan gelen trafiğe yönelmesi engellenmektedir.

Toe Açısı (Toe-in veya Toe-out)

Araca hareket veren ön tekerleklere üstten bakıldığında görülen, tekerleklerin ön kısmının arkaya göre farklı mesafede olması durumudur. Ön tarafın arkaya göre kapalı olmasına toe-in, açık olmasına da toe-out denir.

Taşıt düz yolda hareket ederken tahrik tekerleklerinin ve yükün etkisi ile ön tekerlekler, arkadan itişli araçlarda genellikle dışa doğru açılmaya, önden çekişli araçlarda ise içe doğru kapanmaya zorlanır. Bu nedenle önden çekişli araçlarda ön tekerleklere toe – out, arkadan çekişli araçlarda ise toe – in verilir.

Taşıt ön tekerleklerine, üretici bir firma tarafından belirlenmiş değerlerin dışında fazla miktarda toe – in veya toe – out verilmişse bu durum tekerleklerde yuvarlanma direncinin artmasına sebep olur. Ayrıca tekerleklerin, içten veya dıştan anormal derecede düzensiz aşınmalarına yol açar. Bu aşınma, yanal yönde testere dişi şeklinde kendini gösterir.

Bu ayarlamada araç tipi önemlidir. Yani bir arazi aracından şehir için aracın performansını beklememek gerekir. Hatta bu performansı beklemek ölümcül kazalara neden olabilir.